[Thiên văn học]Các giai đoạn của mặt trăng

Được sửa bởi kevodanh ngày Sat Feb 20, 2010 10:38 pm; sửa lần 1.

TRĂNG XANH

Trăng xanh vào ngày 31 tháng 12 năm 2009 trùng với hiện tượng nguyệt thực một phần

Trăng xanh (trong tiếng Anh là blue moon) là một hiện tượng trăng tròn không ăn khớp với một tháng dương lịch. Thường thì một năm dương lịch có mười hai lần trăng tròn, trùng hợp mỗi tháng có một lần rằm. Nhưng ngoài chu kỳ mười hai lần trăng tròn ra thì mỗi năm dương lịch dài hơn năm âm lịch 11 ngày. Những ngày này dần dồn lại để sau khoảng hai hoặc ba năm (chính xác hơn là 2,7154 năm - 7 lần trong 19 năm chu kỳ Menton), có thêm một lần trăng tròn. Lần trăng tròn này gọi là "trăng xanh". Có nhiều cách diễn giải khác nhau về lần "thêm" này vào những thời điểm khác nhau.

Trong tính toán tuần chay cho ngày lễ Phục Sinh thì giới tu sĩ Thiên Chúa gíao gọi đó là Trăng Mùa Chay. Có người cho rằng vào thời điểm lịch sử của Mặt trăng từ rất xưa thì có tên là "Trăng phản" (Trăng phản bội) hay "Trăng màu" (Trăng màu sắc) và như vậy mặt trăng mùa chay đã đến vào thời điểm đó.
Theo văn hoá dân gian thì đặt tên mặt trăng theo thời gian của năm. Mặt trăng đến quá sớm mà không có tên dân gian - được gọi là trăng xanh - để tính đúng thời gian trong lần trăng sau.
Lịch nhà nông đã định nghĩa từ trăng xanh là kỳ trăng tròn xảy ra trong một vụ mùa; một vụ mùa thì thường có ba lần kỳ trăng tròn. Nếu một vụ mùa có bốn kỳ trăng tròn thì cả ba kỳ trăng tròn được gọi là trăng xanh.
Định nghĩa được dùng phổ biến nhất hiện này được giải thích là đêm trăng tròn thứ hai trong tháng dương lịch bắt nguồn từ một nhầm lẫn vào năm 1946 và đến năm 1999 mới phát hiện. Ví dụ, ngày 31 tháng 12 năm 2009 sẽ được gọi là trăng xanh theo định nghĩa này.

Thuật ngữ "trăng xanh" thường được sử dụng để ẩn dụ mộ tả một sự kiện hiếm có.

Nghĩa đen từ trăng xanh

Nghĩa sát nhất của từ trăng xanh là khi mặt trăng (không nhất thiết phải là trăng tròn) xuất hiện với một màu xanh nhạt bất thường và đó là một sự kiện hiếm gặp. Có thể là do khói hoặc các hạt bụi trong khí quyển như đã xảy ra sau sự kiện cháy rừng ở Thuỵ Điển và Canada vào năm 1950, đáng chú ý nhất là sau khi vụ phun trào núi lửa Krakatoa vào năm 1883 đã gây ra Mặt trăng xuất hiện một màu xanh đến gần hai năm. Các hạt khí quyển có đường kính khoảng một micrômét thì trường hợp này ánh sáng bước sóng dài xuất hiện màu đỏ khi quan sát dưới mặt đất còn ánh sáng bước sóng ngắn xuất hiện màu xanh được chọn lọc truyền vào mắt người.

Những kỳ trăng xanh từ năm 2009 đến 2016

Sau đây là thời gian trăng xanh xảy ra từ năm 2009 đến năm 2016. Những ngày này sử dụng múi giờ UTC (xấp xí bằng múi giờ GMT), tháng sẽ thay đổi theo múi giờ khác nhau.

Mùa

Theo lịch của người nông dân lần trăng xanh (nghĩa là kỳ trăng tròn thứ ba trong mùa của bốn kỳ trăng tròn) xảy ra vào:

ngày 21 tháng 11 năm 2010
ngày 21 tháng 8 năm 2013
ngày 21 tháng 5 năm 2016

Lịch

Hai kỳ trăng tròn trong cùng một tháng:
2009: ngày 2 tháng 12, ngày 31 tháng 12 (kết hợp với nhật thực một phần ở một nơi trên thế giới)
2012: ngày 2 tháng 8, ngày 31 tháng 8
2015: ngày 2 tháng 7, ngày 31 tháng 7

Lưu ý, không giống như định nghĩa theo mùa thiên văn, những ngày này phụ thuộc vào lịch Gregory và thời gian tại mỗi khu vực.

TRĂNG ĐEN

Trong ngành thiên văn học thì thời kỳ trăng đen (trong Tiếng Anh là black moon) không được biết đến nhiều và cũng ít người nói tới. Định nghĩa của hiện tượng này cũng không được ai chấp nhận, nhưng đôi khi cũng có người nhắc đến và một trong bốn trường hợp sau:

Định nghĩa	Các lần xuất hiện (Dựa theo UTC)		Ghi chú
Định nghĩa	Lần vừa qua	Lần tiếp theo	Ghi chú
1. Lần xuất hiện thứ hai của một kỳ trăng mới trong một tháng dương lịch	30 tháng 8, 2008, 19:58 UTC	30 tháng 7, 2011, 18:40 UTC	Điều này không thể xảy ra vào tháng hai. Tương tự như định nghĩa rất phổ biến của trăng xanh với hai lần kỳ trăng tròn.
2. * Kỳ trăng mới thứ ba trong mùa (một trong bốn mùa)	23 tháng 8, 2006, 19:10 UTC	20 tháng 5, 2012, 23:47 UTC	Tương tự như định nghĩa Lịch nhà nông của các nông dân là một kỳ trăng tròn xảy ra một trong bốn vụ mùa.
3. Thiếu đi một k trăng tròn trong một tháng dương lịch	Tháng 2, 1999	Tháng 1, 2018	Chỉ có thể xảy ra vào tháng 2, như vậy tháng Giêng và tháng 3 sẽ có hai lần kỳ trăng tròn (xem lịch của kỳ trăng xanh).
4. Thiếu đi một kỳ trăng mới trong một tháng dương lịch	Tháng 2, 1995	Tháng 2, 2014	Chỉ xảy ra vào tháng 2, vậy tháng Giêng và tháng ba sẽ có hai lần kỳ trăng tròn (xem định nghĩa 1).

Các tên gọi khác

Trong thần thoại và văn hoá dân gian thì kỳ trăng tròn của mỗi tháng đều được đặt một cái tên. Có rất nhiều tên gọi khác nhau, nhưng sau đây là danh của một vài tên gọi được phổ biến nhất:

Tháng giêng - Trăng sói (Wolf moon)
Tháng hai - Trăng đá (Ice moon)
Tháng ba - Trăng bão (Storm moon)
Tháng tư - Trăng mọc (Growing moon)
Tháng năm - Trăng thỏ (Hare moon)
Tháng sáu - Trăng mật (Mead moon)
Tháng bảy - Trăng cỏ (Hay moon)
Tháng tám - Trăng hạt (Corn moon)
Tháng chín - Trăng thu (trăng trung thu) (Harvest moon)
Tháng mười - Trăng sau thu (Hunter's moon)
Tháng mười một - Trăng tuyết (Snow moon)
Tháng mười hai - Trăng đông (Winter moon)

Kỳ trăng tròn thứ ba trong một mùa (một trong bốn kỳ trăng tròn) được gọi là trăng xanh như trong Lịch nhà nông của nông dân. Lúc trước con người hiểu lầm rằng kỳ trăng tròn thứ hai trong một tháng là trăng xanh. Tuy nhiên, nó đã được phát hiện gân đây bởi tạp chí Sky & Telescope (Bầu trời & Kính viễn vọng), và một báo cáo trên NPR cho rằng trăng xanh là lần trăng tròn thứ hai trong một tháng là sai lầm và điều thông báo này đã được truyền trên các phương tiện truyền thông khác.

Trong một số nền văn hoá khác nhau, hoặc một người có ngày sinh nhật rơi vào Trăng trung thu thì phải chia yến tiệc cùng với môt cộng đồng.

Trăng đen là lần xuất hiện kỳ trăng mới thứ hai trong một tháng. Trăng xanh là lần xuất hiện kỳ trăng tròn thứ hai trong một tháng

» Ảnh Bát Tràng
» chiều nghĩa trang